Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές του συνεδρίου αυτού για την ευκαιρία που μου δίνετε να συμμετάσχω και να παρουσιάσω μία πρωτοβουλία που πιστεύω ακράδαντα ότι συνδέεται στενά με τα διαδραματιζόμενα στον εκδοτικό χώρο και γενικότερα στο χώρο του βιβλίου.
Μακέτα της Νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης σε σχέδια του Ρέντσο Πιάνο
Από την άλλη πλευρά, η χαρά μου είναι μεγάλη, καθώς έρχομαι σε επαφή και πάλι με έναν κύκλο ανθρώπων με τον οποίο συνδέθηκα για πάρα πολλά χρόνια, από το 1985 μέχρι και τον Μάιο του 2012, υπηρετώντας τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας.
Σήμερα πάντως παίρνω το λόγο για να σας μιλήσω για μία μεγάλη πρωτοβουλία του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Οπως γνωρίζετε, το Ιδρυμα χρηματοδοτεί το σχεδιασμό, τη μελέτη και την κατασκευή ενός Κέντρου Πολιτισμού στο χώρο του Παλαιού Ιπποδρόμου. Το έργο έχει πλέον μπει στη φάση της κατασκευής και το μέγεθος της όλης επένδυσης ξεπερνά τα 550 εκατομμύρια ευρώ.
Τα οικονομικά οφέλη από την κατασκευή του έργου είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Επιτρέψτε μου, όμως, να μην αναφερθώ σήμερα σε αυτά. Σήμερα, θέλω να σας μιλήσω για αυτό που κατά τη γνώμη μου σηματοδοτεί τη μεγάλη αξία του συγκεκριμένου έργου για τη χώρα μας, για την κοινωνία και για τις νέες γενιές.
Η κρίση που μαστίζει τη χώρα ανέδειξε τις πολλές ατομικές και συλλογικές ανεπάρκειές μας. Φάνηκε σαν η Ελλάδα να μην μπορούσε πια να συμπορευτεί με τις προηγμένες χώρες. Φοβηθήκαμε. Είδαμε το πιο μορφωμένο και δυναμικό κομμάτι της νεολαίας μας να εγκαταλείπει την πατρίδα. Δημιουργήθηκε η αίσθηση πως αφήνουμε στα παιδιά μας μια Ελλάδα πιο φτωχή, πιο αδύναμη, πιο μίζερη από την Ελλάδα στην οποία ζήσαμε εμείς.
Κρίση για βελτίωση
Ωστόσο, η κρίση μάς βοηθά να συνειδητοποιήσουμε, βαθιά μέσα μας, πως ο μόνος τρόπος για να διατηρήσουμε και να βελτιώσουμε το βιοτικό μας επίπεδο, ο μόνος τρόπος για να σταθούμε με αυτοπεποίθηση μεταξύ των πρωτοπόρων είναι η ριζική βελτίωσή μας.
Σήμερα, ο σημαντικότερος παραγωγικός συντελεστής δεν είναι ούτε η γη ούτε οι φυσικοί πόροι ούτε τα εργοστάσια. Στον 21ο αιώνα, ο σημαντικότερος παραγωγικός συντελεστής είναι η ανθρώπινη δημιουργικότητα: αυτό είναι το στοιχείο που παράγει τον πλούτο, που ανοίγει το μέλλον, που δίνει σε μια κοινωνία τη δυνατότητα να πρωτοπορεί, να ευημερεί και να ανθεί. Οι κοινωνίες όπου η δημιουργικότητα δεν βρίσκει το έδαφος για να ευδοκιμήσει είναι κοινωνίες καταδικασμένες σε μαρασμό, σε εξαθλίωση, σε ύφεση. Οι κοινωνίες του μέλλοντος είναι οι δημιουργικές κοινωνίες και μόνον αυτές.
Κι αυτό με φέρνει στο στόχο του Κέντρου Πολιτισμού - Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος». Θέλω να είμαι σαφής όσον αφορά το όραμά μας: θεμελιώδης σκοπός του Κέντρου είναι η ανάπτυξη του έμψυχου δυναμικού της Ελλάδας μέσα από την ολόπλευρη καλλιέργεια της ανθρώπινης δημιουργικότητας.
Το Κέντρο Πολιτισμού δεν είναι απλά το σύμβολο μιας νέας εποχής που ανοίγεται για τη χώρα, αλλά πάνω απ' όλα ένα εργαλείο το οποίο θα παραδοθεί στο ελληνικό Δημόσιο και τους πολίτες, προσφέροντας τρομακτικές δυνατότητες - δυνατότητες που μέχρι σήμερα δεν μπορούσαμε καν να ονειρευτούμε.
Σας προσκαλώ σε μια περιήγηση στους χώρους του Κέντρου. Το Κέντρο Πολιτισμού-Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» απαρτίζεται από τρεις πυλώνες: α) την Εθνική Βιβλιοθήκη, β) τη Λυρική Σκηνή και γ) το Πάρκο.
Ας ξεκινήσουμε με τη Βιβλιοθήκη. Θα είναι χωρισμένη σε δύο επίπεδα: πρώτον, τη Δημόσια Εθνική Βιβλιοθήκη και, δεύτερον, την Ερευνητική Εθνική Βιβλιοθήκη.
Η Δημόσια Βιβλιοθήκη θα απλώνεται σε ολόκληρο το ισόγειο του κτηρίου, σε έκταση 7.000 τ.μ. Δεν θα πρόκειται απλά για ένα μέρος για δανεισμό βιβλίων ή για την εξεύρεση απαντήσεων σε ερωτήματα. Θα είναι πάνω από όλα ένας τόπος στον οποίο θα εξάπτεται η ανθρώπινη περιέργεια, αυτή η αρχέγονη δύναμη που κινεί την ανθρώπινη δημιουργία. Η Δημόσια Εθνική Βιβλιοθήκη θα είναι ένα σημείο συνάντησης, όπου οι πολίτες θα επικοινωνούν, θα συνδιαλέγονται, θα διευρύνουν τους ορίζοντές τους και θα δημιουργούν.
Σε ό,τι αφορά την Ερευνητική Εθνική Βιβλιοθήκη, οι στόχοι μας είναι εξίσου κατηγορηματικοί και φιλόδοξοι. Η Ερευνητική Εθνική Βιβλιοθήκη θα γίνει το προσωπικό εργαστήρι, ο βασικός χώρος δημιουργίας και εργασίας των ερευνητών και επιστημόνων της χώρας μας. Η Εθνική Βιβλιοθήκη αποτελεί ένα θησαυροφυλάκιο της γνώσης, αλλά οφείλει να είναι και ένας χώρος ζωντανής μελέτης. Η Εθνική Βιβλιοθήκη θα είναι σε θέση να προσφέρει σε όλους τους ερευνητές το βιβλιογραφικό υλικό που θα χρειάζονται για τις εργασίες τους. Η Ερευνητική Βιβλιοθήκη θα συνδεθεί με τα πανεπιστήμια και την ευρύτερη ακαδημαϊκή ζωή της χώρας. Οι στόχοι μας πρέπει να ξεπερνούν τις τωρινές μας δυνατότητες. Οφείλουμε να επιδιώξουμε την αριστεία. Πιο συγκεκριμένα: ας ενώσουμε τις δυνάμεις μας για ένα παγκόσμιο κέντρο ελληνικών σπουδών, διεθνούς ακτινοβολίας, με επιστήμονες απ' όλο τον κόσμο, με υποτροφίες, με διαρκή σεμινάρια, σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια.
Το ίδιο πνεύμα πρωτοπορίας θα χαρακτηρίζει τη Λυρική Σκηνή. Ο στόχος πρέπει και εδώ να είναι υψηλός. Η Λυρική έχει ήδη πετύχει πολλά: σταθερό κοινό, πολλές παραστάσεις, υψηλές πληρότητες -κι αυτό σε μια χώρα που βιώνει μία εξουθενωτική οικονομική κρίση. Η μετεγκατάστασή της προσφέρει, όμως, καινούργιες δυνατότητες.
Θέλουμε η Λυρική Σκηνή να έχει ένα υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Να δίνει τη δυνατότητα να διαμορφωθούν γενιές ανθρώπων που θα είναι πιο περίεργοι και θα έχουν μεγαλύτερη σχέση με τη δημιουργική δραστηριότητα.
Για τους νέους
Το Κέντρο Πολιτισμού φτιάχνεται πρώτα, κύρια και θεμελιακά, για τους νέους. Μέσα απ' αυτό το πρίσμα υλοποιείται ο όλος σχεδιασμός μας. Στρέφουμε την προσοχή μας ακόμη περισσότερο στα νέα παιδιά, που είναι η ελπίδα μας για μια καλύτερη ζωή. Μέσα στη Λυρική Σκήνη, θέλουμε τα παιδιά να μπορούν να παίξουν μουσική, να ηχογραφήσουν, να δώσουν παραστάσεις, να παρακολουθήσουν τις πρόβες της ορχήστρας και των μπαλέτων.
Η ίδια δημιουργική πνοή θα συνεχίζεται στους εξωτερικούς χώρους. Στην Αττική του ήλιου και της καλοκαιρίας η ζωή κυλάει σε μεγάλο βαθμό έξω από τα κτήρια, στους ανοιχτούς χώρους.
Ετσι, οι δημιουργικές δραστηριότητες θα συνεχίζονται, πρώτον, στην Αγορά, που θα είναι το σημείο επαφής της Βιβλιοθήκης με την Οπερα και η κεντρική είσοδος του κτηριακού συγκροτήματος και, δεύτερον και κύριο, στο Πάρκο. Το Πάρκο δεν θα είναι απλώς ο περιβάλλων χώρος του Κέντρου. Θα είναι συστατικό στοιχείο του Κέντρου Πολιτισμού.
Στο Κέντρο θα συνυπάρχουν οι νέοι με τις πιο ζωντανές και πρωτοπόρες δημιουργικές δυνάμεις της χώρας. Ως δείγμα της έμφασης που δίνουμε στους νέους θέλω να αναφέρω το ακόλουθο παράδειγμα. Σύντομα θα δημιουργηθεί στο εργοτάξιο ένα Κέντρο Επισκεπτών, που θα λειτουργεί ως χώρος παροχής πληροφοριών για το υπό ανέγερση Κέντρο Πολιτισμού. Για τη δημιουργία αυτής της ελαφριάς προσωρινής κατασκευής, απευθυνθήκαμε στους προπτυχιακούς φοιτητές των Αρχιτεκτονικών σχολών της χώρας μας. Ηδη από το ξεκίνημα, οι νέοι είναι ενεργοί συμμέτοχοι στην προσπάθειά μας.
Στόχος μας είναι να γεμίσει ο χώρος με ζωή. Δεν θέλουμε απλώς επισκέπτες. Θέλουμε πολίτες που θα συμμετέχουν στη δημιουργία εμπειριών. Πρέπει εδώ να αναφέρουμε ότι το Ιδρυμα έχει παράλληλα χρηματοδοτήσει τη μελέτη για τη δημιουργία ενός μητροπολιτικού πάρκου στο Φαληρικό Ορμο. Συγχρόνως, το ερχόμενο φθινόπωρο ολοκληρώνεται η κατασκευή του Δημοτικού Πάρκου της Καλλιθέας, επίσης έπειτα από δωρεά του Ιδρύματος.
Η Αθήνα αλλάζει δημιουργικά. Πραγματοποιείται ένα γιγάντιο βήμα για τη σύνδεση της πόλης με τη θάλασσα. Το ειδικό βάρος του Κέντρου Πολιτισμού, που σχεδίασε ο Ρέντσο Πιάνο, είναι τέτοιο ώστε να «τραβήξει» την Αθήνα, να την τεντώσει ώστε να φτάσει μέχρι τη θάλασσα.
*Εκτενή αποσπάσματα από την ομιλία που εκφωνήθηκε, στο πλαίσιο του συνεδρίου που οργάνωσε ο Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου (28-30 Μαρτίου 2013), με θέμα «Κανόνες πλοήγησης στο πέλαγος του βιβλίου. Από τον Ομηρο στον Γουτεμβέργιο και από εκεί στο ηλεκτρονικό βιβλίο. Τι κάνουμε σήμερα;».
* Γενικός διευθυντής και διευθύνων σύμβουλος Κέντρου Πολιτισμού-Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος»
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου