Η Ανατολική Γερμανία μέσα από τον καθεστωτικό Τύπο στο Διαδίκτυο

 

Η ψηφιοποίηση τριών μεγάλων εφημερίδων ολοκληρώθηκε έπειτα από προσπάθειες τεσσάρων ετών

 

Το ψηφιοποιημένο αρχείο τριών μεγάλων εφημερίδων της πάλαι ποτέ Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας (DDR) έχει αναρτηθεί στο Διαδίκτυο και είναι πλέον δωρεάν στη διάθεση του γερμανόφωνου κοινού. Oπως αναφέρει ρεπορτάζ του Spiegel, έπειτα από προσπάθειες τεσσάρων ετών, επιστήμονες από το Κέντρο Σύγχρονης Ιστορίας (ZZF) και την Κρατική Βιβλιοθήκη του Βερολίνου ολοκλήρωσαν τη σάρωση και ψηφιακή αποθήκευση όλων των φύλλων που εξέδωσαν οι εφημερίδες Berliner Zeitung, Neues Deutschland και Neue Zeit στο διάστημα από τις 21 Μαΐου 1945 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1990, λίγο μετά την επανένωση των δυο Γερμανιών - της κομουνιστικής, ανατολικής και της καπιταλιστικής δυτικής.

«Από διαφημίσεις μέχρι κομματική προπαγάνδα και προσωπικές ιστορίες, οι εφημερίδες της κομουνιστικής Ανατολικής Γερμανίας αποτελούν μία αστείρευτη ιστορική πηγή», σημειώνει το δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού.

Πολύ χαρακτηριστικό είναι το πώς και τα τρία αυτά φύλλα (δεν...) περιέγραψαν την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Στις 10 Νοεμβρίου 1989, την επομένη του κοσμοϊστορικού γεγονότος, όταν χιλιάδες Ανατολικογερμανοί συνέρρευσαν για να δουν για πρώτη φορά την άλλη πλευρά της Γερμανίας ύστερα από 30 χρόνια, η Berliner Zeitung και η Neue Zeit φιλοξένησαν μονόστηλα για τους... «νέους ταξιδιωτικούς κανονισμούς που θα ισχύουν εφεξής». Ενώ η Neues Deutschland, το επίσημο όργανο του Κομμουνιστικού Κόμματος, «έθαψε» το θέμα στο κάτω μέρος μιας σελίδας, δημοσιεύοντας από πάνω άρθρα με πηχυαίους τίτλους όπως «Το 4ο Συνέδριο του Κ.Κ. οργανώνεται από τις 15 έως τις 17 Δεκεμβρίου 1989» και «Πληροφορίες για την πολιτική ανανέωσης και τη νέα νοοτροπία του κόμματος».

Με την ψηφιοποίηση προκύπτει πλέον μια αρκετά καθαρή εικόνα του ρόλου που έπαιξαν τα ΜΜΕ στην Ανατολική Δημοκρατία. Η Berliner Zeitung είναι η μοναδική ανατολικογερμανική εφημερίδα που συνέχισε να εκδίδεται και μετά την επανένωση.

Κάποια από τα πρωτοσέλιδα του 1945 παρουσιάζουν στιγμιότυπα και γεγονότα από τη σοβιετική κατοχή: «Ενα παιδί σκοτώθηκε παίζοντας με πολεμοφόδια», «Απαγόρευση κυκλοφορίας μεταξύ 11 το βράδυ με 5 το πρωί» ή ακόμη «Επανεκπαίδευση γυναικών για την κατασκευαστική βιομηχανία ως αντικατάσταση για τους άνδρες που θυσιάστηκαν από τον Χίτλερ».

«Φασίστες» και «πράκτορες» παντού

«Ολοι αυτοί οι τίτλοι και τα κείμενα είναι σημαντικού δημοσιογραφικού κι ιστορικού ενδιαφέροντος, κι όχι μόνο για όσους διέμεναν στην Ανατολική Γερμανία ενώ ακόμη πιο ενδιαφέρουσα είναι η κάλυψη των πολιτικών γεγονότων σε μια χώρα που δεν υπήρχε ελευθερία έκφρασης ή ελευθερία του Τύπου και ήταν ευρέως διαδεδομένη η πολιτική χειραγώγηση», λέει η Αλμουτ Ιλσεν του ZZF, η επικεφαλής ιστορικός της προσπάθειας αυτής.

Και επισημαίνει : «ένα ακραίο παράδειγμα υπάρχει στις εφημερίδες την ημέρα αμέσως μετά την εργατική εξέγερση της 17^ης Ιουνίου 1953, όταν η ανατολικογερμανική κυβέρνηση άφησε τα σοβιετικά τανκ να διαλύσουν πλήθη που διαμαρτύρονταν ειρηνικά. Η έκδοση της 18^ης Ιουνίου 1953 της Berliner Zeitung απέδωσε την εξέγερση σε «φασιστικά στοιχεία» προερχόμενα από το Δυτικό Βερολίνο, ενώ η Neues Deutschland έγραψε πως η κυβέρνηση προστάτευσε την πόλη από την επίθεση «πρακτόρων ξένων δυνάμεων» και «γερμανικών μονοπωλιακών κύκλων» που ήθελαν να εμποδίσουν την κυβέρνηση να βελτιώσει το επίπεδο ζωής στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας».

Εξίσου ενδιαφέρων ήταν ο τρόπος που παρουσιάζονταν στη χώρα διάφορα πολιτικά γεγονότα εκτός Ανατολικής Γερμανίας. Στις 27 Ιουνίου 1963, την επομένη της ημέρας που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι εκφώνησε την περίφημη ομιλία του στη δυτικογερμανική πλευρά της Πύλης του Βραδεμβούργου λέγοντας την ιστορική φράση «Είμαι ένας Βερολινέζος», η Neues Deutschland δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Ερωτήσεις για τους πολίτες των ΗΠΑ». Ρωτούσε, μεταξύ άλλων : «Για ποιον λόγο ο πρόεδρός σας έγινε τόσο απερίσκεπτα υποχείριο στα αιματοβαμμένα χέρια των πιο διαβόητων εγκληματιών πολέμου; Η "στρατηγική ειρήνης" του Κένεντι στην ουσία έγκειται στον επανοπλισμό των στρατηγών του Χίτλερ».

Οποιος επιθυμεί μπορεί να έχει πρόσβαση στο αρχείο, κάνοντας μια εγγραφή στην ιστοσελίδα της Κρατικής Βιβλιοθήκης και να το περιηγηθεί με κριτήρια αναζήτησης όπως η ημερομηνία ή λέξεις-κλειδιά. Ετσι, αναζητώντας για παράδειγμα, τη λέξη volksschadling (σημαίνει «εχθρός του λαού»), όρος πολύ διαδεδομένος την εποχή των ναζί, διαπιστώνει πως η ίδια λέξη ήταν εξίσου διαδεδομένη και στα πρώτα χρόνια της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας.

«Ελβις, ένα αμόρφωτο μαμόθρεφτο»

Αντιθέτως, η αναζήτηση της λέξης «Ελβις», βγάζει ένα άρθρο της Berliner Zeitung από το 1956 με τίτλο «Η έλξη του πρωτόγονου ανθρώπου», το οποίο περιγράφει τον Ελβις Πρίσλεϊ ως «ένα αμόρφωτο μαμόθρεφτο που δεν μπορεί καν να τραγουδήσει».

Oπως σημειώνει το Spiegel, κάπου 400.000 σελίδες εφημερίδας έπρεπε να μετατραπούν ψηφιακά και να καταλογοποιηθούν. «Καμία βιβλιοθήκη δεν είχε όλα όσα ψάχναμε, έλειπαν πολλές σελίδες, άρθρα που είχαν κοπεί κι αφαιρεθεί. Μας πήρε πολύ χρόνο, αλλά καταφέραμε και ολοκληρώσαμε το έργο, που είναι μοναδικό», λέει η Ιλσεν προσθέτοντας πως «πλέον στοχεύουμε να ψηφιοποιήσουμε τις αντίστοιχες εφημερίδες της Δυτικής Γερμανίας της ίδιας περιόδου, ώστε η κάλυψη μας να είναι πλήρης».

«Μεταβαίνουν στη Δυτική Γερμανία για μια μικρή επίσκεψη»

 «Χαρακτηριστικό είναι το φύλλο της 11^ης Νοεμβρίου 1989 της Neues Deutschland, όπου έχει ένα μικρό άρθρο για τους νέους ταξιδιωτικούς κανονισμούς. Η κομουνιστική εφημερίδα δεν είχε άλλη επιλογή από το να εκδώσει μια ιστορία με ένα διαφορετικό τίτλο που ανέγραφε "Τα αποτελέσματα των νέων ταξιδιωτικών κανονισμών: δεκάδες χιλιάδες πολίτες της Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας μεταβαίνουν στη Δυτική Γερμανία για μια μικρή επίσκεψη"», καταλήγει το δημοσίευμα του γερμανικού περιοδικού.

 

Πηγή: tovima.gr