Καινοτόμες προσεγγίσεις στην έκδοση των μονογραφιών με Ανοικτή Πρόσβαση

 

Στις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές επιστήμες η μονογραφία αποτελεί τον βασικό δίαυλο έκδοσης των αποτελεσμάτων των ερευνών. Στο λεγόμενο «χρυσό δρόμο» της Ανοικτής Πρόσβασης τα κόστη της έκδοσης καλύπτονται από τον ερευνητή, το πανεπιστήμιο ή τον χρηματοδότη της έρευνας. Οι μονογραφίες, όμως, είναι αρκετά ακριβότερες από τη δημοσίευση άρθρων σε περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης. Ποιοί μπορεί να είναι, λοιπόν, οι βιώσιμοι τρόποι έκδοσης μονογραφιών στην Ανοικτή Πρόσβαση;

Μια συνέντευξη με την Caren Milloy, επικεφαλής έργων στο JISC Collections, επιχειρεί να σκιαγραφήσει τα νέα μοντέλα Ανοικτής Πρόσβασης με τα οποία πειραματίζονται οι εκδότες:

• Το PDF Ανοικτής Πρόσβασης: Ο συγγραφέας καλύπτει το κόστος για την έκδοση ενός PDF το οποίο καθίσταται στη συνέχεια ελεύθερα διαθέσιμο. Ο εκδότης μπορεί να εκμεταλλευτεί εμπορικά τη μονογραφία στην έντυπη και στις άλλες ηλεκτρονικές εκδοχές της. Τα έσοδα από τις έντυπες εκδόσεις μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση του κόστους της συνδρομής στο PDF.

• Ανοικτή πρόσβαση σε όλες τις ηλεκτρονικές εκδόσεις: το κόστος όλων των ηλεκτρονικών εκδόσεων καλύπτεται από τοn συγγραφέα, ενώ ο εκδότης εκμεταλλεύεται την έντυπη μορφή του έργου. Αυτό το μοντέλο χρησιμοποιεί ο εκδοτικός οίκος Palgrave, ο οποίος χρεώνει 11.000 λίρες για μία μονογραφία, και δουλεύει κυρίως με συγγραφείς οι οποίοι έχουν χρηματοδότηση για την έρευνά τους από κάποιο φορέα. Είναι από τους πρώτους, επίσης, παραδοσιακούς εκδότες που χρησιμοποιούν άδεια CC-BY άδεια.

• HTML Ανοικτής Πρόσβασης: ο εκδότης διαθέτει τη μονογραφία με Ανοικτή Πρόσβαση σε ΗΤΜL μορφή και χρεώνει για την τις άλλες ηλεκτρονικές εκδόσεις όπως το PDF καθώς και τις έντυπες μορφές. Εκδότες που πειραματίζονται με αυτό το μοντέλο είναι ο Bloomsberry Academic, ο οποίος χρεώνει 50 λίρες για την έντυπη μορφή. Το HMTL μοντέλο χρησιμοποιoύν, ακόμη, οι Open Book Publishers, οι οποίοι πρόσφατα κέρδισαν το IFLA/Brill Βραβείο για την Ανοικτή Πρόσβαση, οι οποίοι ζητούν συμμετοχή 3,000-5,000 λίρες στα έξοδα της έκδοσης, το οποίο τους δίνει τη δυνατότητα να χρεώνουν μόλις 5 λίρες για τις υπόλοιπες ηλεκτρονικές μορφές και 10-20 λίρες για τις έντυπες.

• Ανοικτή Πρόσβαση με τη χρηματική συμβολή του κοινού. Οι Open Book Publishers και ο De Gruyter, σε συνεργασία με το Unglue.it, μία πλατφόρμα για τη συγκέντρωση χρημάτων με τη συμμετοχή του κοινού, πειραματίζονται με αυτό το μοντέλο θέτοντας μία τιμή-στόχο, η οποία αφού καλυφθεί από το κοινό, επιτρέπει τη δωρεάν περαιτέρω διάθεση του έργου, το έργο καθίσταται ελεύθερα σε όλες τις ηλεκτρονικές μορφές. 2 τίτλοι έχουν εκδοθεί μέχρι στιγμής με αυτό τον τρόπο.

• Freemium συνδρομητικό μοντέλο Ανοικτής Πρόσβασης: Πρόκειται για παρόμοιο μοντέλο με το παραπάνω, κατά το οποίο η HTML μορφή του έργου είναι ελεύθερα διαθέσιμη αλλά τα μέλη, κυρίως βιβλιοθήκες, πληρώνουν μία ετήσια συνδρομή, η οποία τους παρέχει ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις άλλες ηλεκτρονικές μορφές.

• Κοινοπραξίες Ανοικτής Πρόσβασης: Βιβλιοθήκες συνεταιρίζονται για να καλύψουν τα κόστη έκδοσης μίας μονογραφίας. Στην περίπτωση του Knowledge Unlatched, ο εκδότης ορίζει την τιμή και διάθετει τον τίτλο μέσα από την κοινοπραξία- η συγκεκριμένη είναι μία παγκόσμια κοινοπραξία βιβλιοθηκών. Οι βιβλιοθήκες αποφασίζουν τους τίτλους που επιθυμούν να υποστηρίξουν, και συμμετέχουν στον τίτλο- όσο πιο πολλές, τόσο επιμερίζεται και χαμηλώνει το κόστος για κάθε μία. Αφού καλυφθεί το κόστος, ο τίτλος καθίσταται διαθέσιμος ελεύθερα.

Διαβάστε αναλυτικά τη συνέντευξη: http://www.jisc.ac.uk/inform/inform37/OpenAccessMonographs.html#.UfEwmqxHCdz

 

Πηγή: openaccess.gr