Ο Δ. Πρωτοψάλτου, επικεφαλής του Future Library του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», μιλάει για το παρόν και το μέλλον των δημόσιων Βιβλιοθηκών
Ο Δημήτρης Πρωτοψάλτου, επικεφαλής του Future Library του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», πάτησε πρώτη φορά το πόδι του σε Βιβλιοθήκη «με το ζόρι», μαθητής ακόμη του Δημοτικού: «Δεν αγαπούσα ιδιαίτερα το διάβασμα, ούτε τη λογοτεχνία, ήμουν παιδί της δράσης και των θετικών επιστημών. Οταν όμως ο Γιάννης Τροχόπουλος, οικογενειακός μας φίλος, ανέλαβε τη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης της Βέροιας, με έσυραν οι γονείς μου να την επισκεφθώ, θέλοντας και μη».
Στην πορεία, εν τούτοις, έμελλε να περάσει εκεί τα πιο δημιουργικά του καλοκαίρια, πολύ πριν αυτή καταστεί πρότυπο, πολύ πριν καρπωθεί ένα εκατομμύριο δολάρια από το Ιδρυμα Γκέιτς για τις ψηφιακές της εφαρμογές. Και να τος σήμερα, στα 38 του, να κρατά το τιμόνι ενός ολόκληρου δικτύου, με το βλέμμα του στραμμένο στις προκλήσεις του μέλλοντος.
Γέννημα θρέμμα και ο ίδιος της Βέροιας, ο Δημήτρης Πρωτοψάλτου σπούδασε Πληροφορική στην Αγγλία και έκανε το διδακτορικό του στη Γενεύη, όπου ζούσε και εργαζόταν μέχρι πρόσφατα. Είχε πιστέψει πως θα μείνει για πάντα έξω, αλλά μεσούσης της κρίσης πήρε τη μεγάλη απόφαση και επέστρεψε. Τη Βιβλιοθήκη της γενέτειράς του, πάντως, δεν την εγκατέλειψε ποτέ.
Στις αρχές Δεκεμβρίου, 9 Βιβλιοθήκες θα αποκτήσουν ένα πλήρες εξοπλισμένο Media LabΗ εθελοντική του συμμετοχή στην τεχνολογική ανάπτυξή της κρατάει από το 1996, όταν, πρωτοετής φοιτητής, στις διακοπές του, έδειχνε στους υπαλλήλους της πώς ν' ανταλλάσσουν μέιλ, και συνεχίστηκε με τη δημιουργία του ηλεκτρονικού της σάιτ και με το κυνήγι, για λογαριασμό της, μιας σειράς από ευρωπαϊκά προγράμματα. «Η Βιβλιοθήκη της Βέροιας μου πρόσφερε το εργαστήρι που δεν είχα», λέει, «ήταν το πεδίο όπου μπορούσα να εφαρμόσω όλα όσα ήθελα!». Κι αυτό ακριβώς κάνει τώρα, φιλοδοξώντας να δώσει νέα πνοή στο γκρίζο, κατακερματισμένο και παραμελημένο από την πολιτεία τοπίο των δημόσιων και δημοτικών Βιβλιοθηκών....
Συναντηθήκαμε πριν από λίγες μέρες στο Κέντρο Επισκεπτών του Ιδρύματος «Νιάρχος», κατά τη διάρκεια ενός εκπαιδευτικού σεμιναρίου, του Future Library -του πρώτου που πραγματοποιήθηκε εκτός Βέροιας- στο οποίο συμμετείχαν είκοσι υπάλληλοι από εκείνες τις Βιβλιοθήκες που θ' αποκτήσουν σύντομα ένα πλήρως εξοπλισμένο Media Lab: των Χανίων, της Δράμας, της Λιβαδειάς, της Ναυπάκτου, της Κοζάνης, των Τρικάλων, της Κορίνθου, του Κερατσινίου και της Ηλιοπούλης. Κάποιοι από τους εκπαιδευομένους είναι έντονα βαμμένοι και φοράνε εφαρμοστά φανελάκια, άλλων τα μαλλιά είναι φορμαρισμένα σε καρφάκια και στα μπράτσα τους φέρουν αυτοκόλλητα τατουάζ, και μοιρασμένοι όλοι τους σε μικρές ομάδες, μυούνται μεταξύ άλλων στη χρήση του youTube.
«Πώς αλλιώς να υποδεχτείς τα παιδιά, ώστε να μη θεωρήσουν το μέρος ξενέρωτο;» εξηγεί ο Πρωτοψάλτου. «Πώς θα τα προσεγγίσεις, αν αγνοείς τους κώδικες της κουλτούρας τους; Εμείς εδώ ωθούμε τους υπαλλήλους να βγουν έξω από τη Βιβλιοθήκη, να πάρουν τους δρόμους, να μιλήσουν με τους νέους στη γλώσσα τους, να μην τα περιμένουν όλα παθητικά. Ετσι άλλωστε οργανώσαμε και τις υπηρεσίες που θα προσφέρονται στα Media Lab. Είπαμε στα παιδιά να μας στείλουν τις ιδέες τους και από τις δικές τους απαντήσεις προέκυψαν τα εργαστήρια μουσικής, φωτογραφίας, σχεδίου, τρισδιάστατων εκτυπώσεων και δημιουργικής γραφής, που θα λειτουργούν σ' αυτά».
- Εντάξει οι νέες τεχνολογίες. Τα βιβλία αυτά καθαυτά, τα παραδοσιακά βιβλία, έχουν θέση στις Βιβλιοθήκες που εκσυχρονίζονται;
«Φυσικά! Η φετινή καλοκαιρινή μας εκστρατεία, εκστρατεία φιλαναγνωσίας ήταν. Μας απασχολεί πολύ η ανάγνωση. Στόχος μας είναι να καλλιεργήσουμε από τις μικρές ηλικίες αυτή τη συνήθεια. Στις 3.500 εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στο δίκτυό μας από τον Ιούνιο ώς τον Σεπτέμβριο, συμμετείχαν γύρω στα 70.000 παιδιά, κι εκείνα που δανείστηκαν από ένα τουλάχιστον βιβλίο ξεπέρασαν τα 28.000. Θα πάρει χρόνο, βέβαια, για ν' αποδώσει αυτή η προσπάθεια, χρειάζεται υπομονή κι επιμονή. Στις Βιβλιοθήκες που μπήκαν στο πρόγραμμα δεν δωρίσαμε μόνο τεχνολογικό εξοπλισμό, αλλά και χιλιάδες νέες παιδικές εκδόσεις. Και ήταν εντυπωσιακό από πόσες μεριές ακούσαμε ότι καινούργια βιβλία είχαν πάρα πολλά χρόνια να πιάσουν στα χέρια τους...».
- Πόσες Βιβλιοθήκες υποστηρίζονται σήμερα από το Ιδρυμα «Νιάρχος»; Τι ποσοστό αντιπροσωπεύουν στο σύνολο όσων λειτουργούν πανελλαδικά;
«Αυτή τη στιγμή συνεργαζόμαστε με 117 από τις 46 δημόσιες και τις περίπου 100 δημοτικές που λειτουργούν ανά την επικράτεια. Κάποιες έρευνες ανεβάζουν τον αριθμό των δημοτικών σε 400, αλλά, ας μην κρυβόμαστε, υπάρχουν Βιβλιοθήκες και Βιβλιοθήκες. Εμείς προσεγγίσαμε όσες, πέρα από ράφια, είχαν και έναν υπάλληλο με τον οποίο θα μπορούσε κανείς να συνεννοηθεί. Η βοήθειά μας, ως προς το οικονομικό κομμάτι, ξεπερνά κατά πολύ εκείνη της πολιτείας. Για την ανάπτυξη των Βιβλιοθηκών όμως υπάρχουν πολλά εμπόδια, όχι απαραίτητα χρηματικά. Ο ρόλος μας παραμένει υποστηρικτικός. Ενα αντιβιοτικό δίνουμε, για να μην καταρρεύσει ό,τι υπάρχει ήδη. Το θέμα είναι η βιωσιμότητα του εγχειρήματος».
- Πώς σας υποδέχτηκαν οι τοπικές κοινωνίες;
«Στο ξεκίνημά μας, και καχυποψία συναντήσαμε και αρνητισμό. Πάντα υπάρχει αντίδραση στην αλλαγή. Είδαμε ωστόσο κι αρκετούς δήμους να κινητοποιούνται - η συμβολή του Γιάννη Μπουτάρη, για παράδειγμα, πέρσι, υπήρξε καταλυτική. Είπε "το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί, ο κόσμος να χαλάσει", και όντως σήμερα τέσσερις Βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης δουλεύουν υποδειγματικά».
- Η Δημοτική της Αθήνας;
«Εχει κάνει ένα μικρό βήμα βελτίωσης. Πήρε μέρος στη φετινή εκστρατεία και οργάνωσε ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων που βρήκε ανταπόκριση... Στην Αττική συνεργαζόμαστε με 29 Βιβλιοθήκες - ανάμεσά τους του Χαϊδαρίου, του Ασπρόπυργου, καθώς και η "Αετοπούλειος" στο Χαλάνδρι, που αποτελεί πολύ καλή περίπτωση. Μην έχετε όμως προσδοκίες επιπέδου βόρειας Ευρώπης. Είμαστε πολύ μακριά».
- Καιρό τώρα οι υπάλληλοι των Βιβλιοθηκών εργάζονται υπό την απειλή της απόλυσης, ακόμα και της εξαφάνισης του φορέα στον οποίο δουλεύουν. Πώς τους ενεργοποιείτε κάτω από τέτοιες συνθήκες; Τι κίνητρα τους δίνετε;
«Η κρίση είναι πανελλήνια. Το εργασιακό περιβάλλον, όταν υπάρχει, είναι δύσκολο για όλους μας. Τι θα κάνουμε λοιπόν; Θα κλαίμε τη μοίρα μας; Εγώ βλέπω ότι αν δώσεις στους ανθρώπους αυτοπεποίθηση και πεδίο να δημιουργήσουν, γίνονται θαύματα. Επενδύουμε, λοιπόν, στο καλό παράδειγμα που στη συνέχεια θα βρει μιμητές. Η εκπαίδευση των υπαλλήλων είναι ίσως η βασικότερη από τις δράσεις μας. Τους καλούμε τακτικά σε τριήμερα εκπαιδευτικά σεμινάρια στη Βέροια, με καλυμμένα όλα τους τα έξοδα, και κάθε χρόνο στέλνουμε τον πιο δραστήριο από κάθε περιφέρεια, τους πιο πρωτοπόρους, σε αντίστοιχο σεμινάριο του εξωτερικού».
- Δραστήριο ως προς τι;
«Προσέξτε. Στη Βιβλιοθήκη της Λεβαδειάς, εδώ και χρόνια μια υπάλληλος αναπτύσσει ψηφιακές εφαρμογές, ανάμεσα στις οποίες και ένα ενημερωτικό blog όπου συγκεντρώνει τα νέα των Βιβλιοθηκών από την Ελλάδα και τον κόσμο, στα οποία έχουν πρόσβαση οι πάντες. Μια άλλη υπάλληλος, της Βιβλιοθήκης της Ναυπάκτου, συνεργαζόμενη με τα σχολεία της γύρω περιοχής, οργανώνει δραστηριότητες που μετατρέπουν σε παιχνίδι τη μελέτη της σχολικής ύλης.
Στη Βιβλιοθήκη των Σερρών, αλλά και της Αλεξάνδρειας ή του Κιλκίς, καταγράφονται ψηφιακά αφηγήσεις ηλικιωμένων ανθρώπων και ήδη έχει δημιουργηθεί ένα αποθετήριο με σκαναρισμένα κειμήλια και ντοκουμέντα, ενώ σ' εκείνες της Στερεάς Ελλάδας έχουν οργανωθεί υπηρεσίες για όσους ψάχνουν εργασία - από το πώς να συντάξεις το βιογραφικό σου, μέχρι μικρές αγγελίες για ευκαιρίες. Συνέργειες, συνεργασία. Αυτές είναι οι λέξεις-κλειδιά, το νούμερο ένα κριτήριο για να στηρίξουμε οικονομικά κάποιες πρωτοβουλίες».
- Ποιά είναι για σας η ιδανική Βιβλιοθήκη;
«Εκείνη που προσφέρει υπηρεσίες με απήχηση. Ο κόσμος είναι που κάνει μια Βιβλιοθήκη ιδανική. Στης Βέροιας υπάρχουν 27.000 εγγεγραμμένα μέλη και κάθε Σάββατο οι επισκέπτες φτάνουν τους 800! Παντού στον κόσμο οι Βιβλιοθήκες περνούν μια κρίση ταυτότητας. Η λύση θα βρεθεί μέσα από συνεχείς πειραματισμούς. Από τα εκατό πράγματα που θα δοκιμάσουμε, τα δέκα θα πιάσουν τόπο. Πρώτος και κυρίαρχος στόχος, βεβαίως, παραμένει η ελεύθερη πρόσβαση στη μάθηση. Ποιοι αποτελούν το βασικό μας κοινό; Οι φτωχοί, εκείνοι που δεν μπορούν ν' αγοράσουν βιβλία ή κομπιούτερ, που δεν έχουν να πληρώσουν φροντιστήριο, οι μετανάστες, οι κάτοικοι των απομακρυσμένων περιοχών. Στην Ελλάδα, λόγω της κρίσης, αυτό το κοινό έχει γιγαντωθεί. Γι' αυτό ακριβώς, ενώ τα κρατικά κονδύλια για τις Βιβλιοθήκες έχουν μειωθεί κατά 80%, η επισκεψιμότητά τους έχει αυξηθεί».
- Πώς συνδέονται οι δράσεις τού Future Library με τη νέα Εθνική Βιβλιοθήκη;
«Ως το 2015 φιλοδοξούμε να υπάρχει ένα ώριμο δίκτυο δημόσιων Βιβλιοθηκών, το ανθρώπινο δυναμικό και οι καινοτόμες υπηρεσίες του οποίου θα προικοδοτήσουν τη δημόσια Βιβλιοθήκη που θα λειτουργεί στο ισόγειο του νέου κτηρίου στο Φάληρο. Είναι ένα στοίχημα: ν' αλλάξει η εικόνα μας για τους δημόσιους χώρους, να μην τους βλέπουμε μόνο σαν πεδίο διαμαρτυρίας, αλλά και σαν χώρους όπου μπορεί ν' ανθήσει η δημιουργικότητα».
Πηγή: enet.gr
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου