Πολιτικές για την Ανοικτή Πρόσβαση στα Ερευνητικά Δεδομένα: Αντιμετωπίζοντας τις θεσμικές προκλήσεις

Την 1^η Ιουλίου πραγματοποιήθηκε στη Ρίγα της Λετονίας το 4^ο workshop του ευρωπαϊκού προγράμματος Recode με έμφαση στις θεσμικές προκλήσεις κατά τη διαμόρφωση και την εφαρμογή των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στα ερευνητικά δεδομένα. Το workshop εστίασε ειδικότερα στην εξέταση τεσσάρων ζητημάτων τα οποία αναδείχθηκαν ως στρατηγικής σημασίας στο πλαίσιο του Recode για την επιτυχή εφαρμογή της ανοικτής πρόσβασης. Πρόκειται για τις μεθόδους αξιολόγησης της ποιότητας των ερευνητικών δεδομένων, τη χρηματοδοτική στήριξη, τη σημασία της εκπαίδευσης ως τμήματος των πολιτικών διαχείρισης των δεδομένων και τέλος τους τρόπους περαιτέρω ενθάρρυνσης της συμμετοχής των ερευνητών.

Όπως αναδείχθηκε μέσα από το πρόγραμμα -και επιβεβαιώθηκε στο workshop- οι καλές πρακτικές στα ζητήματα αυτά είναι σχετικά περιορισμένες και όχι πάντα δυνατόν να αξιοποιηθούν από άλλους ερευνητικούς τομείς. Την ίδια στιγμή, η ανάπτυξη σχετικών πρακτικών οδηγεί στην ανάληψη νέων ρόλων και πεδίων ευθύνης που σχετίζονται με την παροχή υπηρεσιών, τη δημιουργία υποδομών και την επεξεργασία πολιτικών. Η συζήτηση ανέδειξε επίσης τα όρια των top-down πολιτικών και την ταυτόχρονη ανάγκη αναγνώρισης της ετερογένειας μεταξύ των επιστημονικών πεδίων καθώς και της ύπαρξης ενός βαθμού αυτονομίας.

Αναφορικά με τα ζητήματα ποιότητας των ερευνητικών δεδομένων, η διασφάλιση και ο έλεγχος της ποιότητας αντιμετωπίζονται κυρίως μέσω των σχεδίων διαχείρισης των δεδομένων (data management plans), ωστόσο λίγοι φορείς έχουν αναπτύξει μεθόδους παρακολούθησης της συμμόρφωσης με αυτά. Σε αρχικό στάδιο βρίσκεται επίσης η αξιολόγηση από ομότιμους για τα δεδομένα (κατά το πρότυπο δηλαδή της διαδικασίας που ακολουθείται για τα επιστημονικά άρθρα). Στο πλαίσιο αυτό, η αναγνώριση και η επιβράβευση των ανοικτών πρακτικών συνιστά σημαντικό βήμα για την ενθάρρυνση των ερευνητών.

Οι απαιτήσεις σε οικονομικούς πόρους που συνεπάγεται η εφαρμογή της πολιτικής πρόσβασης αναδεικνύει την ανάγκη διερεύνησης των δυνατοτήτων συνεργασίας μεταξύ φορέων για την ανάπτυξη των κατάλληλων υπηρεσιών. Εμπόδια υφίστανται ωστόσο και αναφορικά με την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των ερευνητών συνέπεια της πολυδιάσπασης μεταξύ (αλλά και εντός) των ερευνητικών κοινοτήτων, αλλά και των ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων. Ταυτόχρονα, οι προσπάθειες αυτές επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ενός διαγενεακού χάσματος με τους νεότερους σε ηλικία ερευνητές να είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες και κατά συνέπεια πιο δεκτικούς σε θέματα ανοικτής πρόσβασης.

Οι εργασίες του workshop, σε συνδυασμό με τις λοιπές δράσεις του προγράμματος, θα αποτελέσουν το βασικό υλικό για την επεξεργασία συστάσεων πολιτικής για την εφαρμογή της ανοικτής πρόσβασης στα ερευνητικά δεδομένα στην Ευρώπη. Οι συστάσεις θα παρουσιαστούν στο τελικό workshop το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 25 Σεπτεμβρίου στο Άμστερνταμ με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, φορέων χρηματοδότησης της έρευνας, βιβλιοθηκών, αποθετηρίων, εκδοτών και ερευνητών.

Περισσότερα: http://recodeproject.eu/

Πηγή: openaccess.gr