Ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της Google

Η υπηρεσία Google Books δίχασε τον απανταχού εκδοτικό κόσμο

Ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της Google

Μια αμφιλεγόμενη συμφωνία της Google με Αμερικανούς εκδότες και συγγραφείς για τη δημιουργία μιας ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης-μαμούθ έφερε τα άνω κάτω στον εκδοτικό κόσμο. Η επερχόμενη εκδίκαση της υπόθεσης στις 7 Οκτωβρίου αναζωπυρώνει την ένταση ανάμεσα στα αντιμαχόμενα στρατόπεδα, με την κάθε πλευρά να υπεραμύνεται των δικών της συμφερόντων.

Το επίμαχο πρόγραμμα
Η γέννηση του Google Books μάς παίρνει πίσω στο 2004, όταν η Google εγκαινίασε το φιλόδοξο πρόγραμμα ψηφιοποίησης κειμένων με στόχο τη δημιουργία της μεγαλύτερης ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης του κόσμου με τη δική της μηχανή αναζήτησης. Το εργαλείο Google Book Search αναζητά το πλήρες κείμενο των βιβλίων που σαρώνει η Google. Όταν πρόκειται όμως για έργα που καλύπτονται από πνευματικά δικαιώματα, οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να δουν μόνο αποσπάσματα του κειμένου. Ωστόσο, η καινοτομία της Google προκάλεσε την κριτική από την εκδοτική βιομηχανία, αλλά και από ομάδες συγγραφέων οι οποίοι έκαναν λόγο για τυποκλοπία. Έτσι το 2005 η Ένωση Αμερικανών Εκδοτών και το Σωματείο Συγγραφέων κατέθεσαν αγωγή κατά της Google για μαζική παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας. Από την πλευρά της, το 2008 η Google πρότεινε στους ενάγοντες εξωδικαστικό συμβιβασμό ύψους 125 εκατομμυρίων δολαρίων, τον οποίον και αποδέχτηκαν. Με αυτό το ποσό θα δημιουργηθεί ένα «μητρώο πνευματικών δικαιωμάτων από βιβλία», που θα δίνει στους συγγραφείς και εκδότες που δίνουν τη συγκατάθεση για την ψηφιοποίηση των βιβλίων τους ένα ποσοστό των συνολικών εσόδων από την πώληση των ηλεκτρονικών βιβλίων και τις συνοδευτικές διαφημίσεις. Από τις ψηφιακές πωλήσεις βιβλίων, το 70% θα πηγαίνει στους εκδότες, ενώ η Google θα κρατά το υπόλοιπο 30%. Όσοι συγγραφείς και εκδότες θέλουν να απέχουν από το Google Books, θα πρέπει να το δηλώνουν. Οι αμερικανικές Αρχές προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού εξετάζουν την υπόθεση και μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου θα εκφράσουν την άποψή τους. Παράλληλα, στις 7 Οκτωβρίου το δικαστήριο της Νέας Υόρκης θα κρίνει για την υπόθεση, και στο πλαίσιο αυτό όλοι οι αντιδρώντες κατέθεσαν τις ενστάσεις τους.

Μια παντοδύναμη Google;
Η συμφωνία, η οποία θα διαθέτει στο ίντερνετ εκατομμύρια σπάνια βιβλία, παρέχει απτά πλεονεκτήματα στους αναγνώστες και τους συγγραφείς. Αφενός οι αναγνώστες έχουν εύκολη πρόσβαση σε μια πλούσια συλλογή από βιβλία, στην οποία περιλαμβάνονται και έργα που δεν κυκλοφορούν πια στην αγορά, και αφετέρου οι συγγραφείς βιβλίων που δεν βρίσκονται σε κυκλοφορία βλέπουν τα συγγράμματά τους να καταφθάνουν σε μια ολοκαίνουργια αγορά. Ωστόσο, οι αντιτιθέμενοι σε αυτήν τη συμφωνία εστιάζουν στο ζήτημα του ανταγωνισμού: υποστηρίζουν πως η περάτωση του Google Books θα παράσχει στην Google μια σχεδόν αποκλειστική άδεια να αποκομίσει κέρδη από εκατομμύρια βιβλία που δεν βρίσκονται πια σε έντυπη μορφή και να δημιουργήσει μια κοινοπραξία με τη δύναμη να καθορίζει τιμές για ηλεκτρονικά βιβλία. Όπως ήταν αναμενόμενο, η Google από την πλευρά της υπεραμύνεται της συμφωνίας της, υποστηρίζοντας πως θα ωφεληθούν και άλλες εταιρείες από αυτήν. Συγκεκριμένα, αναφερόμενος στα «ορφανά έργα» (τα έργα των οποίων δεν γνωρίζουμε τον συγγραφέα), εκπρόσωπος της Google δήλωσε: «Πιστεύουμε πως όποιος επιθυμεί να επαναχρησιμοποιήσει εγκαταλελειμμένα βιβλία πρέπει να έχει έναν δίκαιο, έννομο τρόπο να το κάνει. Κατά την άποψή μας, η συμφωνία βοηθά». Σημειώνεται πως μέχρι στιγμής η γιγαντιαία μηχανή αναζήτησης έχει σαρώσει 10 εκατομμύρια βιβλία, εκ των οποίων κάποια τα έχει εξασφαλίσει από βιβλιοθήκες.

---

Πάντως,οι Ευρωπαίοι εκδότες σημείωσαν μια... νίκη επί της Google, αναγκάζοντάς την να υποχωρήσει στις πιέσεις τους για τα διαδικτυακά βιβλία. Στις αρχές της εβδομάδας συμφώνησε να μην συμπεριλάβει τα έργα τους στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της αν δεν έχει λάβει έγγραφη συγκατάθεση. Τον κύριο πόλο της διαφωνίας των δύο μερών αποτελούσαν τα εκατομμύρια ευρωπαϊκά βιβλία που δεν υπάρχουν πια στα βιβλιοπωλεία των ΗΠΑ. Οι Ευρωπαίοι είχαν εκφράσει τις τελευταίες εβδομάδες φόβους πως η Google επρόκειτο να επωφεληθεί της συμφωνίας που υπέγραψε το 2008 με τους Αμερικανούς συγγραφείς και εκδότες, καθώς αυτό θα της επέτρεπε την πώληση, χωρίς την άδειά τους, ευρωπαϊκών βιβλίων με τη δικαιολογία ότι είναι εξαντλημένα στην ευρωπαϊκή αγορά.

Από την εφημ. Πολίτης