Ανοικτή Πρόσβαση

George Glo created the doc: "ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΣΤΑ FM (Eκπομπή 30ης Οκτωβρίου 2011)"

Η ραδιοφωνική εκπομπή της Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων Πληροφόρησης και της Βιβλιοθήκης του Δήμου Ηρακλείου Αττικής κάθε Κυριακή κοντά σας, 10 - 12 το πρωϊ, μέσα από τη συχνότητα του Επικοινωνία 94 FM Ραδιόφωνο Δήμου Ηρακλείου Αττικής.

Eπιμέλεια - Παρουσίαση: Γιώργος Γλωσσιώτης, Φρόσω Παυλίδου, Δημήτρης Πολίτης.

Η εκπομπή της Κυριακής 30ης Οκτωβρίου ήταν αφιερωμένη στην Ανοικτή Πρόσβαση με την ευκαιρία της πραγματοποίησης εκδηλώσεων στο πλαίσιο της Εβδομάδας Ανοικτής Πρόσβασης (24 – 30 Οκτωβρίου 2011) η οποία αποτελεί ένα παγκόσμιο γεγονός που διοργανώνεται για 4η συνεχή χρονιά και συνιστά μια ευκαιρία για την ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα να ενημερωθεί για τα οφέλη της, να μοιραστεί σχετικές εμπειρίες και γνώσεις και να βοηθήσει στην ευρύτερη προβολή και προώθηση της ιδέας της Ανοικτής Πρόσβασης ως ένα νέο τρόπο επιστημονικής επικοινωνίας.

Είχαμε τη πολύ μεγάλη τιμή και χαρά να συνομιλήσουμε με τον Καθηγητή του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αθηνών & Πρόεδρο του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» κ. Γιάννη Ιωαννίδη.

Ο διακεκριμένος πανεπιστημιακός δάσκαλος εκπροσωπεί, όπως και πολλοί άλλοι, το επιστημονικό πρόσωπο της σύγχρονης Ελλάδας, που παρά τις ποικίλες δυσκολίες και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, διαθέτει πάθος, οραματισμό και σπουδαία επιτεύγματα να επιδείξει.

Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μας παραχώρησε μίλησε για την ανάγκη της Ανοικτής Πρόσβασης που οδηγεί στον εκδημοκρατισμό της γνώσης, παρέχοντας την άμεση κι ελεύθερη πρόσβαση στις δημοσιεύσεις και δεδομένα του επιστημονικού τομέα, καθώς επίσης και στα δεδομένα του δημόσιου τομέα.

Ενώ το τρέχον κόστος των συνδρομών των ερευνητικών βιβλιοθηκών σε παγκόσμιο επίπεδο ανέρχεται στα 8-9 δις δολάρια, η ΑΠ παρέχει, με ένα υποπολλαπλάσιο κόστος, άμεσα μετρήσιμα οφέλη όπως: τη μεγαλύτερη προβολή της ερευνητικής δουλειάς ενός επιστήμονα, την επέκταση της επιστημονικής γνώσης και μεθοδολογίας στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τις ευκαιρίες για καινοτομία από μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο χώρο της τεχνολογίας, την ανάμιξη και ανάδειξη του πολίτη-επιστήμονα στα επιστημονικά τεκταινόμενα, και τη συμμετοχή επιστημόνων από φτωχότερες χώρες στην παγκόσμια έρευνα.

Η ΑΠ δε σημαίνει χαμηλότερη ποιότητα δημοσιεύσεων, ούτε λιγότερες αναφορές, όπως πολύ συχνά ακούγεται. Η ποιότητα της δημοσίευσης παραμένει σταθερή, άπαξ και οι διαδικασίες κρίσης παραμείνουν ίδιες. Οι αναφορές ήταν και είναι πάντα θέμα εκπαίδευσης της ακαδημαϊκής κοινότητας και αποτελούν ορθόγωνο θέμα με την ελεύθερη πρόσβαση.

Σημαντικός παράγοντας στην πραγμάτωση της ΑΠ αποτελούν οι τεχνολογικές υποδομές των αποθετηρίων, που σε συνδυασμό με την ηλεκτρονική επικοινωνία και το διαδίκτυο παρέχουν άμεση πρόσβαση σε επιστημονικά τεκμήρια. Τα ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια διαθέτουν αποθετήρια, τα οποία αποτελούν πλέον βασικό μέρος του επιχειρησιακού τους μοντέλου, προβάλλοντας αποκλειστικά το επιστημονικό έργο του ιδρύματος.

Το τμήμα της Πληροφορικής και Τηλ/νιών του Πανεπιστημίου Αθηνών ηγείται και συντονίζει τα τελευταία έξι χρόνια τα ευρωπαϊκά προγράμματα DRIVER (2005-2009) και OpenAIRE/OpenAIREplus (2009-2013). Το DRIVER έχτισε και οργάνωσε, σε τεχνικό και ανθρώπινο επίπεδο, την ευρωπαϊκή υποδομή των ιδρυματικών αποθετηρίων δημιουργώντας μια πύλη αναζήτησης που συγχρονισμένα συσσωρεύει πηγές από 315 αποθετήρια και διαθέτει περίπου 6 εκατομμύρια επιστημονικά τεκμήρια. Το OpenAIRE, με 42 εταίρους που αντιπροσωπεύουν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, χρησιμοποιείται από την ευρωπαϊκή επιτροπή για τη συσσώρευση επιστημονικών δημοσιεύσεων που ανήκουν στο έβδομο πρόγραμμα πλαίσιο. Το OpenAIREplus προχωράει ένα βήμα παραπέρα, συνδέοντας τις δημοσιεύσεις ΑΠ με τα αντίστοιχα δεδομένα που τις παρήγαγαν.
Τονίστηκε ο σημαντικός ρόλος του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης με τις δράσεις, υπηρεσίες, προϊόντα που προσφέρει αλλά και ως εκπρόσωπος της επιστημονικής κοινότητας της Ελλάδας σε διεθνή προγράμματα που αφορούν την Ανοικτή Πρόσβαση (π.χ. OpenAIRE).

O κος Ιωαννίδης, σαν μέλος του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης, τόνισε ότι με τις προσπάθειες ψηφιοποίησης του τεράστιου όγκου του υλικού της και τη μεταστέγασή του στο νέο χώρο, το ίδρυμα ξαναβρίσκει σταδιακά τη χαμένη του αίγλη. Ο σκοπός είναι να αποτελέσει την κορωνίδα του πνευματικού κόσμου της χώρας, όντας πρωτοπόρα στο χώρο των εξελίξεων, ένας από αυτούς η πολιτική κι εφαρμογή της ΑΠ.

Ο Διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου Δρ. Φίλιππος Τσιμπόγλου σε τηλεφωνική του παρέμβαση αναφέρθηκε στις δράσεις των Κυπριακών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και ειδικότερα της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου για την προώθηση της Ανοικτή Πρόσβασης, οι οποίες συνοψίζονται σε πέντε σημεία:

• Απόφαση της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου Κύπρου για υποστήριξη της Διακήρυξης του Βερολίνου για την Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση των Θετικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών.


• Ανάπτυξη ιδρυματικού καταθετηρίου ανοικτής πρόσβασης για τις παραγόμενες επιστημονικές δημοσιεύσεων από το ακαδημαϊκό προσωπικό του Πανεπιστημίου Κύπρου.
  
• Συμμετοχή σε κινήσεις και κοινοπραξίες προώθησης οικονομικών μοντέλων
δημοσίευσης σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης στη Φυσική υψηλών ενεργειών (SCOAP3) και βιο-ιατρική (Biomed Central), υποστήριξη του ευρετηρίου των περιοδικών ανοικτής πρόσβασης (DOAJ).

• Ανάπτυξη θεματικού καταθετηρίου ανοικτής πρόσβασης Ε-ΒιΒα, της ελληνικής βιβλιοθηκονομικής βάσης με την δημοσιεύσεις στο χώρο της βιβλιοθηκονομίας / επιστήμης πληροφόρησης σε Ελλάδα και Κύπρο.


• Η συμμετοχή στα πανευρωπαϊκά προγράμματα Open AIRE και OpenAIRE plus για τη διάδοση και υποστήριξη σε τοπικό επίπεδο της ανοικτής πρόσβασης στα αποτελέσματα της χρηματοδοτούμενης έρευνας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αναφορά έγινε επίσης στις ανάλογες δράσεις της Βιβλιοθήκης του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου και στην ειδική εκδήλωση που οργανώνει στις 3 Νοεμβρίου και είναι αφιερωμένη στην ανοικτή πρόσβαση.

Ο Δρ. Φίλιππος Τσιμπόγλου τόνισε τη σημασία που έχουν για την σημερινή οικονομική συγκυρία οι συνεχείς επιτυχίες του Τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Αθηνών που έχει αναδειχθεί από τους εταίρους και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως ο αναγνωρισμένος συντονιστής τέτοιων έργων πανευρωπαϊκής εμβέλειας για σειρά ετών.
Στη συνέχεια συνδεθήκαμε τηλεφωνικά με την Πάτρα όπου συνομιλήσαμε τηλεφωνικά με τον Παναγιώτη Γεωργίου συντονιστή των ψηφιακών δράσεων της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πατρών.

Το Πανεπιστήμιο Πατρών είναι από τα πρώτα Ιδρύματα και Φορείς στην Ελλάδα που ασχολήθηκαν με την Ανοικτή Πρόσβαση στην επιστημονική πληροφορία, από το 2004 με τη ψηφιακή συλλογή «Κοσμόπολις» που αφορούσε περιεχόμενο από παλιά ελληνικά περιοδικά του 19ου και του 20ου αιώνα. Οι δράσεις της Βιβλιοθήκης και του Πανεπιστημίου των Πατρών εστιάζονται σε τρεις άξονες. Πρώτος άξονας είναι αυτός των πολιτικών, ο δεύτερος άξονας είναι οι υπηρεσίες που παρέχονται και ο τρίτος άξονας είναι οι κοινωφελείς ενέργειες, δηλαδή ενέργειες προς την κοινότητα της Ανοικτής Πρόσβασης.
Το Πανεπιστήμιο Πατρών εδώ και αρκετά χρόνια έχει υιοθετήσει μία πολιτική υποχρεωτικής κατάθεσης των μεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών στο ιδρυματικό καταθετήριο του Ιδρύματος. Επίσης από πέρυσι έχει βγάλει απόφαση η Σύγκλητος που συνιστά, δεν υποχρεώνει αλλά συνιστά στα μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου να καταθέτουν, να αρχειοθετούν τις επιστημονικές τους δημοσιεύσεις στο ιδρυματικό καταθετήριο και επίσης πολλά άλλα Τμήματα του Πανεπιστημίου, ήδη, υποχρεώνουν τους φοιτητές να καταθέτουν ακόμα και τις διπλωματικές εργασίες τους στο ιδρυματικό καταθετήριο ώστε να διατηρούνται αυτά τα ψηφιακά τεκμήρια. Τέλος, το Πανεπιστήμιο εδώ και τρία χρόνια έχει υπογράψει και τη διακήρυξη του Βερολίνου για την Ανοικτή Πρόσβαση, μια διεθνή πρωτοβουλία σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές πλέον επίπεδο για την προώθηση της Ανοικτής Πρόσβασης.

Σε επίπεδο υπηρεσιών έχει αναπτυχθεί μία μεγάλη γκάμα υπηρεσιών Ανοικτής Πρόσβασης με τις συλλογές ψηφιακού υλικού «Κοσμόπολις», «Πλειάς», «Δανϊηλίδα», που προσφέρουν πρόσβαση σε περιεχόμενο ιστορικής αξίας, παλιά ελληνικά περιοδικά κ.λπ. Παράλληλα στο ιδρυματικό καταθετήριο, «Νημερτή» καταχωρούνται, αρχειοθετούνται όλες οι επιστημονικές δημοσιεύσεις και γενικά το επιστημονικό υλικό που παράγεται μέσα στο Πανεπιστήμιο Πατρών, διπλωματικές διατριβές, αναφορές, μελέτες και ό,τι άλλο μπορεί να είναι και ιστορικό αρχείο προβλέπεται σε λίγο καιρό. Το ιδρυματικό καταθετήριο του Πανεπιστημίου Πατρών την προηγούμενη χρονιά έλαβε και μια μεγάλη διάκριση, ουσιαστικά βγήκε το πρώτο από τα ελληνικά καταθετήρια στην παγκόσμια κατάταξη των ιδρυματικών αποθετηρίων.

Μια άλλη μεγάλη δράση υπηρεσίας είναι η «Πασιθέη», που συνιστά πλατφόρμα ηλεκτρονικών εκδόσεων Ανοικτής Πρόσβασης, που λειτουργεί με την υποστήριξη της βιβλιοθήκης μας. Αυτή τη στιγμή εκδίδονται τρία επιστημονικά περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης ελληνικά, και βρίσκονται μέχρι το τέλος του χρόνου, αρχές του επόμενου, να εκδοθούν άλλα τρία με τέσσερα περιοδικά. Η υπηρεσία αυτή παρέχεται τόσο εντός, στα μέλη του Πανεπιστημίου, όσο και σε επιστημονικό προσωπικό και ερευνητικό δυναμικό εκτός Πανεπιστημίου για περιοδικά που εκδίδονται από άλλους φορείς.

Επίσης, λειτουργεί εδώ και τέσσερα χρόνια η «Δεξαμενή» που ουσιαστικά αφορά ένα ψηφιακό αρχείο ελληνικών περιοδικών που συνεχίζουν να εκδίδονται σε έντυπη μορφή, αλλά εμείς αναλαμβάνουμε την ψηφιοποίησή του, την ευρετηρίασή του και τη διάθεσή του σε καθεστώς Ανοικτής Πρόσβασης στο web.

Η Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Πατρών μέσω της συνεργασίας του κ. Π. Γεωργίου και της κας Φιόρης Παπαδάτου, παρακολουθεί τις εξελίξεις στο ζήτημα της Ανοικτής Πρόσβασης στην Ελλάδα και μάλιστα το 2009 συνέταξαν την αναφορά για την υφιστάμενη κατάσταση της Ανοικτής Πρόσβασης στην Ελλάδα, η όποια εκδόθηκε σε ένα βιβλίο από το Ισπανικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογίας.

Επίσης υπάρχει συνεργασία στο πλαίσιο του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών και με το DOAJ, το Directory of Open Access Journals. Σε εθνικό επίπεδο σαν Ίδρυμα όπως υπογράμμισε ο κ. Π. Γεωργίου έχουμε αναλάβει τον προέλεγχο των ελληνικών περιοδικών που αιτούνται την ευρετηρίασή τους μέσα από το ευρετήριο και φυσικά την προηγούμενη εβδομάδα ολοκληρώσαμε και διαθέσαμε και στο κοινό το ελληνικό interface του DOAJ, της υπηρεσίας αυτής Ανοικτής Πρόσβασης.

Τέλος, για όλες αυτές τις υπηρεσίες που χρησιμοποιούμε για τα ηλεκτρονικά περιοδικά και τις ηλεκτρονικές εκδόσεις χρησιμοποιούμε, συνεισφέρουμε στο Public Knowledge Project που έχει ετοιμάσει και το Open Journal Systems, είναι μία εφαρμογή η οποία χρησιμοποιείται για έκδοση ηλεκτρονικών περιοδικών. Εμείς συνεισφέρουμε στην προσπάθεια αυτή μεταφράζοντας καινούργιες εκδόσεις στα ελληνικά και τις διαθέτουμε, φυσικά, στην παγκόσμια κοινότητα.

Ανάμεσα στα νέα/ειδήσεις για τις δραστηριότητες των ελληνικών και κυπριακών βιβλιοθηκών και όχι μόνο που ανακοινώθηκαν ξεχώρισαν:

• Η δημιουργία Λέσχης Ανάγνωσης στη Βιβλιοθήκη του Δήμου Ηρακλείου Αττικής στο πλαίσιο της αντίστοιχης πρωτοβουλίας της Ένωσης Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων Πληροφόρησης και του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου για δημιουργία Λεσχών Ανάγνωσης σε βιβλιοθήκες.


• Η πραγματοποίηση ημερίδας για την Ανοικτή Πρόσβαση από τη Βιβλιοθήκη του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου την Πέμπτη 3 Νοεμβρίου στο πλαίσιο της καθιερωμένης ετήσιας εκδήλωσης 24ώρες Βιβλιοθήκη (2 – 4 Νοεμβρίου).


• Οι εκδηλώσεις που θα πραγματοποιηθούν στις βιβλιοθήκες του Δήμου Θεσσαλονίκης από τις 31 Οκτωβρίου – 6 Νοεμβρίου στο πλαίσιο του προγράμματος «Ημέρες Βιβλιοθηκών» που ξεκίνησε στις 10 Οκτωβρίου και θα ολοκληρωθεί στις 25 Νοεμβρίου 2011.


• Η σημαντική ελληνική παρουσία στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης (12 – 16 Οκτωβρίου 2011) με τη συμμετοχή 15 εκδοτικών οίκων στο εθνικό περίπτερο που οργάνωσε το υπουργείο Πολιτισμού και το ΕΚΕΒΙ με τη συνεργασία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών.

Πηγή: George Glo posted in Βιβλιοθήκες στα FM - Libraries on FM.
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ ΣΤΑ FM