Οι βιβλιοθήκες είναι και έξυπνες

 

Δεν δανείζουν μόνο βιβλία αλλά βοηθούν τους πολίτες να μάθουν τις νέες τεχνολογίες

 

Της Ολγας Σελλα
 

Τι ακριβώς σημαίνει «έξυπνες βιβλιοθήκες» για τους πολίτες του 21ου αιώνα; Την απάντηση έδωσαν το περασμένο Σαββατοκύριακο οι εκπρόσωποι μερικών περιφερειακών βιβλιοθηκών της χώρας τους, οι οποίοι μετείχαν στο διεθνές συνέδριο που φιλοξενήθηκε στο αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και συνδιοργανώθηκε από πολλούς φορείς. Είναι οι βιβλιοθήκες που δεν λειτουργούν μόνο ως χώροι δανεισμού βιβλίων και ανάγνωσης, αλλά ως κέντρα εκπαίδευσης και συνάντησης στην κάθε κοινότητα. Είναι οι βιβλιοθήκες που βοηθούν τους πολίτες της κάθε χώρας να μάθουν τις νέες τεχνολογίες, που υποδέχονται ισότιμα και τους μετανάστες της χώρας και τους βοηθούν να ενταχθούν στη νέα τους πατρίδα, που οδηγούν στη μάθηση και την εκπαίδευση μέσα από χαλαρές και ευχάριστες διαδικασίες και, το κυριότερο, αξιοποιώντας τους χαμηλότερους δυνατούς πόρους. Και είναι οι χώροι -και στην Ελλάδα και διεθνώς- που έχουν μια τεράστια αύξηση υποδοχής χρηστών και λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και μια τεράστια μείωση των προϋπολογισμών τους.
 

Είναι δυνατά όλα αυτά; Οι καλεσμένοι του 8ου Διεθνούς Συνεδρίου της Οργανωτικής Επιτροπής Ενίσχυσης Βιβλιοθηκών φαίνεται ότι έπεισαν όσους βρέθηκαν το Σαββατοκύριακο στο ΕΙΕ: η Leikny Haga Indergaard από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη του Μπέργκεν της Νορβηγίας, η Felicidad Campal από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Σαλαμάνκα στην Ισπανία, η Gabriele Rosch, σύμβουλος δημοσίων σχέσεων στο σύστημα Δημόσιων Βιβλιοθηκών του Αμβούργου, η Elizabeth Fowler, διευθύντρια του Chesapeake Library System στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ και ο Ben Janssen, διαχειριστής της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Venlo στην Ολλανδία είχαν να πουν πολλά.

 

Στην Ισπανία

- Η Δημόσια Βιβλιοθήκη στη Σαλαμάνκα της Ισπανίας λειτουργεί κάθε ημέρα από τις 9 το πρωί μέχρι τις 9 το βράδυ, έχει 36 άτομα προσωπικό και υποδέχεται περίπου 1.500 άτομα την ημέρα. Δεν διαθέτει αναγνωστήριο, αλλά αίθουσα με 36 σημεία αναζήτησης, υπηρεσία δανεισμού, οπτικοακουστικό τμήμα, ταινίες, περιοδικά, 7 ομάδες ανάγνωσης, 2 ομάδες δημιουργικής γραφής, ενώ διοργανώνει συζητήσεις σε διάφορες γλώσσες κάθε εβδομάδα. Στη Σαλαμάνκα επιμένουν στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες, στην επιμόρφωση των πολιτών για να αναζητήσουν εργασία, σε μαθήματα Ιnternet. «Φέρνουμε το κοινό κοντά στις νέες μορφές πληροφόρησης», λέει η Felicidad Campal. Πώς αντιμετωπίζουν τα οικονομικά προβλήματα; Δημιούργησαν Ενωση Φίλων της Βιβλιοθήκης και μέσω αυτής διοργανώνουν δραστηριότητες που δεν απαιτούν έξοδα, καθώς και bazaar όπου πωλούν τα διπλά βιβλία που διαθέτουν. Με την κρίση αυξήθηκαν και οι χρήστες της βιβλιοθήκης «πάρα πολύ. Επειδή δεν υπάρχουν χρήματα για αγορά βιβλίων, χρησιμοποιούν τις δημόσιες βιβλιοθήκες».
 

- Το Σύστημα Δημόσιων Βιβλιοθηκών στο Αμβούργο διαθέτει 32 τμήματα, ένα κεντρικό κτίριο, βιβλιοθήκη για νέους, παιδική βιβλιοθήκη και δύο κινητές μονάδες. Ολοι αυτοί οι χώροι υποδέχονται μόνο τα Σάββατα περίπου 10 χιλιάδες επισκέπτες και περίπου 4,5 εκατομμύρια τον χρόνο, ενώ προσφέρουν ειδικές υπηρεσίες ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του κοινού. Διαθέτουν ψηφιακό υλικό από 180 χώρες σε όλο το δίκτυο βιβλιοθηκών της πόλης, ενώ προσφέρουν βοήθεια για αιτήσεις εργασίας, διοργανώνουν μαθήματα γλώσσας για τους μετανάστες και τους κατευθύνουν σε εθελοντική εργασία. «Η βιβλιοθήκη πρέπει να κάνει τους μετανάστες λιγότερο ξένους», λέει η Gabriele Rosch.

 

- Η μεσαίου μεγέθους δημόσια βιβλιοθήκη στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ διαθέτει επτά κτίρια και υποδέχεται 7.000 επισκέπτες την ημέρα. «Αυτή την εποχή των μεγάλων περικοπών, ανακαλύψαμε ξανά τη βιβλιοθήκη. Εμείς αγοράζουμε μόνο δημοφιλές υλικό σε βιβλία και προσφέρουμε βοήθεια για εξεύρεση εργασίας και εκπαίδευση στις νέες τεχνολογίες, ενώ προσπαθούμε να βρούμε πρόσθετη οικονομική βοήθεια από χορηγούς. Θέλουμε να βοηθάμε τους ανθρώπους στις αλλαγές της νέας τους ζωής και στα εργαλεία της νέας ζωής. Μας ενδιαφέρει η βιβλιοθήκη ως χώρος συνάντησης της τοπικής κοινωνίας», λέει η Elizabeth Fowler. Και προσθέτει: «Με την κρίση η χρήση της βιβλιοθήκης ανέβηκε στα ύψη, ενώ οι πόροι καταποντίστηκαν. Είναι πολλοί οι άνεργοι και οι φοβισμένοι άνθρωποι που χρειάζονται βοήθεια και επιλογές. Αποφασίσαμε ότι αυτή ήταν η στιγμή να κάνουμε την αλλαγή και να βοηθήσουμε. Εχουμε πρόγραμμα ευρέσεως εργασίας, υπηρεσίες αλφαβητισμού, προγράμματα για σύνταξη βιογραφικού. Αλλαξαν ο προσανατολισμός και η αισθητική της βιβλιοθήκης, αλλά αυτό έγινε με θυσίες και αγώνα».
 

Στη Νορβηγία
 

- Το Μπέργκεν της Νορβηγίας δεν είναι μεγάλη πόλη. Η δημόσια βιβλιοθήκη της είναι μεσαίου μεγέθους, έχει 6 υποκαταστήματα και υποδέχεται 5 χιλ. άτομα την ημέρα (1,4 εκατ. τον χρόνο). «Το κοινό μας είναι μετανάστες, νέοι και παιδιά. Διαθέτουμε τμήμα μουσικής με πολύ καλή φήμη σ' όλη τη Νορβηγία, έχουμε ήδη εγκαινιάσει ψηφιακές συνεργασίες με οργανισμούς και τοπικούς φορείς και προσπαθούμε να πετύχουμε τη λειτουργία της βιβλιοθήκης και τις Κυριακές», λέει η Leikny Haga Indergaard.

 

- Μικρή πόλη είναι και το Φένλο στην Ολλανδία, με περίπου 100 χιλ. πληθυσμό. Η δημόσια βιβλιοθήκη της πόλης είναι επίσης μεσαίου μεγέθους και διαθέτει 6 τμήματα, ενώ πρόσφατα ανακατασκευάστηκε και θα έχει τη μορφή βιβλιοπωλείου. «Προϊόντα σε συνάρτηση με τους πελάτες» είναι το μότο τους και έχουν δημιουργήσει εκπαιδευτικά προγράμματα για γονείς και παιδιά. «Φιλοδοξία μας είναι, όπως τα παιδιά τρώνε και πίνουν, έτσι να κρατάνε και το βιβλίο στο χέρι. Οι βιβλιοθήκες μας έχουν φασαρία, δεν είναι πια τα ήσυχα μέρη. Ο ρόλος μας είναι να μάθουμε τους χρήστες πώς να βρίσκουν την πληροφορία», λέει ο Ben Janssen.
 

Στην Ελλάδα
 

Κι αν στην Ελλάδα μέχρι σήμερα οι βιβλιοθήκες ήταν μάλλον απαξιωμένες υπηρεσίες σε δήμους ή πόλεις της περιφέρειας, το τελευταίο διάστημα φαίνεται ν' αλλάζουν πολλά στις δημόσιες βιβλιοθήκες, με την καθοριστική συμβολή της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης Future Library, την οποία στηρίζει με δωρεά του το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Μέχρι στιγμής 131 δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες έχουν μπει στο πρόγραμμα, το οποίο αποσκοπεί στο να διαμορφώσει «βιβλιοθήκες που να λειτουργούν ως κέντρα ίσων ευκαιριών για όλους ώστε να αποτελέσουν σημαντικό μοχλό για την κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική αλλαγή που τόσο έχει ανάγκη η χώρα».
 

«Λειτούργησε σαν από μηχανής θεός το πρόγραμμα Future Library. Επιτέλους βγήκαν οι λαϊκές βιβλιοθήκες μπροστά, έγινε θεαματική αρχή, απίστευτη για μας που βιώνουμε επί πολλά χρόνια απαξίωση και εγκατάλειψη», λέει η Δέσποινα Μέλλου, διευθύντρια της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Χαϊδαρίου που έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα. «Ζήσαμε όνειρο το περασμένο καλοκαίρι, η μία βιβλιοθήκη ανταγωνιζόταν την άλλη. Εγιναν 1.450 εκδηλώσεις μέσα σε δύο μήνες σε όλη την Ελλάδα. Συμμετείχαν 26 χιλ. παιδιά, απίστευτος αριθμός για ελληνικά δεδομένα.

 

»Με πενιχρά μέσα μπορείς να πετύχεις πάρα πολλά, αρκεί να έχεις όρεξη», λέει η κυρία Μέλλου και τονίζει ότι το τελευταίο διάστημα η υποδοχή χρηστών στις δημόσιες βιβλιοθήκες έχει αυξηθεί κατακόρυφα. «Στο Χαϊδάρι η αύξηση είναι 90%. Δεν προλαβαίνουμε», συμπληρώνει.

 

Πηγή: news.kathimerini.gr