Ολοένα λιγότερα τα συναισθήματα, αλλά περισσότερος ο φόβος στα λογοτεχνικά βιβλία

 

Όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο λιγότερες συναισθηματικές λέξεις περιέχουν τα νέα λογοτεχνικά βιβλία, με εξαίρεση τις λέξεις που μεταφέρουν το συναίσθημα του φόβου, οι οποίες αυξάνονται σταδιακά ιδίως μετά τη δεκαετία του ’70. Σε αυτή τη διαπίστωση κατέληξε μια πρωτότυπη μελέτη ερευνητών από τη Βρετανία, μεταξύ των οποίων και ένας ελληνικής καταγωγής, οι οποίοι ανέλυσαν, με τη βοήθεια ηλεκτρονικών υπολογιστών, τις διαχρονικές τάσεις στη χρήση λέξεων, που μεταδίδουν μια πληθώρα συναισθημάτων (χαρά, θυμός, φόβος, λύπη, έκπληξη, αηδία κ.α.).

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ανοικτής πρόσβασης PLoS ONE, έγινε από τον Αλμπέρτο Ακέρμπι και τον Αλεξάντερ Μπέντλεϊ του Τμήματος Αρχαιολογίας & Ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου του Μπρίστολ, τον Βασίλη Λάμπο του Τμήματος Επιστήμης Υπολογιστών του πανεπιστημίου του Σέφιλντ και τον Φίλιπ Γκάρνετ του Τμήματος Ανθρωπολογίας του πανεπιστημίου του Ντάραμ. Ο Βασίλης Λάμπος αποφοίτησε από το Τμήμα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής του πανεπιστημίου Πατρών και ειδικεύτηκε στη Βρετανία στην ανάλυση του ψηφιακού περιεχομένου στο διαδίκτυο για την ανίχνευση των κοινωνικών τάσεων στην κοινή γνώμη.

Οι ερευνητές εστιάστηκαν στην αγγλόφωνη λογοτεχνία, αλλά τα ευρήματά τους είναι πιθανό να αντανακλούν μια ευρύτερη διεθνή τάση, που να ισχύει και σε λογοτεχνίες άλλων γλωσσών. Οι επιστήμονες ανέλυσαν με ειδικό λογισμικό μια βάση δεδομένων της Google με πάνω από πέντε εκατομμύρια ψηφιοποιημένα βιβλία. Η γενική διαπίστωση είναι ότι καταγράφεται μια σταθερή διαχρονική μείωση στη χρήση συναισθηματικά φορτισμένων λέξεων κατά τον τελευταίο αιώνα, ιδίως όσων αφορούν θετικά και ευχάριστα συναισθήματα.

Αισθητή εξαίρεση από τον κανόνα αποτελούν οι λέξεις που αφορούν το συναίσθημα του φόβου. Η χρήση αυτών των λέξεων σημείωσε πτώση στα λογοτεχνικά έργα που γράφηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα, όμως εμφανίζουν σαφή τάση ανόδου μετά τη δεκαετία του ’70, παρά την πτωτική τάση των λέξεων που μεταφέρουν άλλα συναισθήματα.

Η μελέτη έδειξε μάλιστα ότι μετά το 1960 καταγράφεται μια σημαντική απόκλιση: τα βιβλία που γράφονται στα αμερικανικά αγγλικά, παραμένουν ακόμα πολύ πιο συναισθηματικά στο περιεχόμενό τους σε σχέση με τα βιβλία που γράφονται στα βρετανικά αγγλικά και τα οποία γίνονται ολοένα λιγότερο συναισθηματικά. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ανοιχτό παραμένει το ερώτημα γιατί συνέβη αυτή η διαφοροποίηση στο εσωτερικό της αγγλόφωνης λογοτεχνίας, αν και επιβεβαιώνει τη γενική εντύπωση πως οι αμερικανοί συγγραφείς είναι γενικά πιο «συναισθηματικοί» από τους Βρετανούς.

Προηγούμενες επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούνται στα online μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook και το Twitter, μπορεί να αντανακλούν διάφορες κοινωνικο-πολιτικές εξελίξεις. Όμως η νέα έρευνα είναι η πρώτη που αποκαλύπτει πως οι διαχρονικές αλλαγές στη έκφραση των συναισθημάτων στα βιβλία μπορούν επίσης να αντανακλούν γενικότερες και μακροπρόθεσμες ιστορικές και πολιτισμικές τάσεις.

Μεταξύ άλλων, η ανάλυση έδειξε ότι την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου υπήρξε στα βιβλία μια διακριτή αύξηση στις λέξεις που αφορούσαν τη λύπη και αντίστοιχη μείωση στις λέξεις που είχαν να κάνουν με τη χαρά. Κάτι ανάλογο δεν φαίνεται να συνέβη κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από την άλλη, καταγράφονται δύο περίοδοι, στη δεκαετία του ΄20 (πριν την μεγάλη οικονομική κρίση!) και του ’60, όταν κορυφώθηκε η χρήση των λέξεων που αντανακλούσαν χαρά και ευτυχία.

 

Πηγή: ΑΜΠΕ